سماع موتی 4
روایت دوم
روایاتی که دلالت دارد که پیامبر سفارش کرده سلام به اهل قبور بدهید و آنها جواب سلام را می دهند.
عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ یَمُرُّ بِقَبْرِ رَجُلٍ کَانَ یَعْرِفُهُ فِی الدُّنْیَا فَسَلَّمَ عَلَیْهِ إِلا عَرَفَهُ وَرَدَّ عَلَیْهِ السَّلامَ1.
هیچ مسلمانی نیست که از کنار قبر برادر مؤمنش که در دنیا او را می شناخته، عبور کند و بر او سلام کند، مگر اینکه مرده او را می شناسد و جواب سلامش را می دهد.
همین روایت از ابن عباس هم نقل شده است
عَنْ بن عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ((مَا مِنْ أَحَدٍ مَرَّ بِقَبْرِ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ کَانَ یَعْرِفُهُ فِی الدُّنْیَا فَسَلَّمَ عَلَیْهِ إِلَّا عَرَفَهُ وَرَدَّ عَلَیْهِ السَّلَامَ)2.
پس این روایات دلالت دارد وقتی به مرده مومن سلام بدهیم او می شنود و جواب سلام را می دهد و نه تنها جواب سلام را می دهد بلکه اگر سلام دهنده را در دنیا بشناسد در برزخ هم می شناسد که چه کسی به او سلام می دهد. ابن تیمیه می گوید این حدیث را ابن عبد البر تصحیح کرده است3.
روایت سوم
روایاتی که دلالت دارد مردگان صدای پای تشییع کنندگان و سخن آنها را می شنود چنانچه در صحیحین آمده است.
(عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: العَبْدُ إِذَا وُضِعَ فِی قَبْرِهِ، وَتُوُلِّیَ وَذَهَبَ أَصْحَابُهُ حَتَّى إِنَّهُ لَیَسْمَعُ قَرْعَ نِعَالِهِمْ، ..)4. هنگامی که مرده در قبر گذاشته می شود و تشییع کنندگان برمی گردند، او صدای پای تشییع کنندگانش را می شنود.
وَأخرج أَبُو نعیم عَن عَمْرو بن دِینَار قَالَ مَا من میت یَمُوت إِلَّا وروحه فِی یَد ملک ینظر إِلَى جسده کَیفَ یغسل وَکَیف یُکفن وَکَیف یمشى بِهِ وَیُقَال لَهُ وَهُوَ على سَرِیره اسْمَع ثَنَاء النَّاس عَلَیْک5. عمرو بن دینار می گوید هر کس می میرد، روحش در دست ملکی است و در این حال چگونگی غسل دادن و کفن کردن و بردنش را می بیند. ملک به او می گوید مدح و ثنای مردم بر خودت را بشنو.
--------------------------------------------------------------------------------
1- مجموع فیه مصنفات أبی العباس الأصم وإسماعیل الصفار، أبو العباس الأصم محمد بن یعقوب بن یوسف النیسابوری، وإسماعیل الصفار أبو علی إسماعیل بن محمد بن إسماعیل البغدادی، ص 127، محقق: نبیل سعد الدین جرار، ناشر: دار البشائر الإسلامیة، چاپ اول، 1425 قالمنتقى من مسموعات مرو – مخطوط، ضیاء الدین أبو عبد الله محمد بن عبد الواحد المقدسی، أعده للشاملة: أحمد الخضری، ص 336- جامع الأحادیث ، جلال الدین السیوطی، ج 19 ص 228.
2- ابن عبد البر، یوسف، الاستذکار، ج 1 ص 185، تحقیق: سالم محمد عطا، محمد علی معوض، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اوّل، 1421ق- ابن الخراط الأشبیلی، عبد الحقّ، الأحکام الکبری، ج 2 ص 546، تحقیق: حسین بن عکاشة، مکتبة الرشد، الریاض، چاپ اوّل، 1422ق.
3- ابن تیمیه حرانی، أحمد، اقتضاء الصراط المستقیم لمخالفة أصحاب الجحیم، ج 2 ص 178، تحقیق: ناصر عبد الکریم العقل، دار عالم الکتب، بیروت، چاپ هفتم، 1419ق.
4- بخارى، محمّد، صحیح البخاری، ج 2 ص 90 و 98، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر، دار طوق النجاة، چاپ اوّل، 1422ق- مسلم، المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول الله (صلّى الله علیه و آله و سلّم) ج 4 ص 2200، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
5- سیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر، شرح الصدور بشرح حال الموتى والقبور، ص 100 و 101، تحقیق: عبد المجید طعمة حلبی، دار المعرفة، لبنان، چاپ اول، 1417ق.
