اثبات امامت علی «علیه السلام» در قرآن
او که مدّعی است زمانی شیعه بوده است، گویا دربارۀ هیچ یک از مباحث اعتقادی شیعه اطلاعاتی کسب نکرده است، چرا که قرآن به وضوح امر امامت حضرت علی «علیه السلام» را بر همۀ جهانیان آشکار ساخته است.
یکی از آیاتی که این ادّعا را ثابت می کند، آیه 67 از سورۀ مبارکۀ مائده است که به آیۀ ابلاغ مشهور می باشد؛
«یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا اُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ»؛ «ای پیامبر! آن چه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است، به طور کامل (به مردم) ابلاغ کن؛ و اگر چنین نکنی، رسالت را انجام نداده ای. خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم، حفظ می کند»
بسیاری از روایات اهل سنّت، به صراحت نزول آیه را دربارۀ حضرت على «علیه السلام» بیان داشته اند، که در ذیل به سه روایت اشاره می شود:
1. روایتی در کُتب علماء اهل سنّت وجود دارد، که نشان می دهد در زمان پیامبر (ص) آیه را با عبارت (إنّ علیّاً ولیُّ المؤمنین) و یا (إنّ علیاً مَولَی المؤمنین) تفسیر و یا تعلیم می داده اند، چنان که ابن مردویه (م. 410 ق)، به نقل از عبد الله بن مسعود چنین می آورد:
«کنا نقرأ على عهد رسول الله صلى الله علیه و سلم یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ ان علیا مولى المؤمنین وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاس» (1)؛ «ما در زمان رسول الله (ص) آیه را این گونه می خواندیم: آن چه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است که «علی مولای مومنین است» را به طور کامل (به مردم) ابلاغ کن، و اگر چنین نکنی، رسالت او را انجام نداده ای»
در بعضی دیگر از کتب تفسیری، مانند الدر المنثور (2)، فتح الغدیر (3)، نیز این روایت نقل شده است. همین روایت را آلوسی در تفسیرش با جملۀ «إنّ علیاً ولیُّ المؤمنین» ذکر کرده است. (4)
2. ابن أبی حاتم رازی (م. 327ق) به نقل از پدر خود از ابوسعید خدری چنین می آورد:
«نزلت هذه الآیة یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ فی على بن أبی طالب» (5)؛ «ابو سعید خدری گفت: این آیه دربارۀ علی بن ابی طالب نازل شده است» ابن مردویه (6) (م. 410 ق)، ابو نعیم اصفهانی (7) (م. 430 ق)، واحدی نیشابوری، (8) (م. 468ه ق) و دیگران هر یک با سند خود از ابوسعید خدری این حدیث را نقل کرده اند.
3. حاکم حسکانی (از دانشمندان قرن پنجم) به نقل از ابن عباس و جابر بن عبد الله می گوید:
«أمر الله محمدا أن ینصب علیا للناس لیخبرهم بولایته فتخوف رسول الله ص أن یقولوا حابى ابن عمه و أن یطعنوا فی ذلک علیه فأوحى الله إلیه: یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ الآیة، فقام رسول الله بولایته یوم غدیر خم» (9)؛ «خداوند به پیامبرش دستور داد علی را برای مردم منصوب کرده، آنان را از ولایتش آگاه کند؛ پس رسول خدا نگران بودند که مردم بگویند وی این مقام را از سوی خود به پسر عمویش بخشید و در این باره طعنه زنند؛ پس خداوند به ایشان وحی کرد: «ای رسول آن چه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است، برسان ...» پس رسول خدا 6 به اعلان ولایت علی 7 در روز غدیر اقدام فرمود»هم چنین حاکم حسکانی به نقل از ابو هریره آورده است:
«... فأنزل الله عز و جل: یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ فی علی بن أبی طالب، وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ، وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ» (10)؛ «خداوند نازل کرد: «ای رسول آن چه از طرف پروردگارت دربارۀ علی بن ابی طالب نازل شده است را برسان و اگر چنین نکنی، رسالت او را انجام نداده ای»
این روایات و دیگر روایات وارد شده در کتب اهل سنّت و شیعه، نشان دهندۀ ابلاغ رسمی و عمومی ولایت و رهبری امام علی 7 می باشد.
-------------------------------------------------------------------
(1) ابن مردویه، احمد، مناقب علی بن ابی طالب و ما نزل من القرآن فی علی، ص 239، ح 346، قم، دارالحدیث، 1422 ق.
(2) سیوطى جلال الدین، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، ج 2، ص 298، کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، قم، 1404 ق.
(3) شوکانى محمد بن على، فتح القدیر، ج 2، ص 69، دار ابن کثیر، دار الکلم الطیب، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1414 ق.
(4) آلوسى سید محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، ج3، ص: 359، دارالکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، 1415 ق.
(5) ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم (ابنابىحاتم)، ج4، ص: 1172، مکتبة نزار مصطفى الباز - عربستان سعودى، چاپ سوم، 1419 ق.
(6) ابن مردویه، احمد، مناقب علی بن ابی طالب و ما نزل من القرآن فی علی، ص 239، ح 345، قم، دارالحدیث، 1422 ق.
(7) ابونعیم
اصفهانی، احمد، النور المشتعل من کتاب ما نزل من القرآن فی علی «علیه السلام»، ص
86، ح 16، تهران، وزارة الارشاد، 1406 ق.
(8) واحدی نیشابوری، علی بن أحمد، أسباب نزول القرآن، ص: 204، ح 403، تحقیق کمال بسیونی زغلول، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1411 هـ.
(9) حسکانى عبید الله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج 1، ص 256، ح 249، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى، تهران، چاپ اول، (1411 ق).
(10) حسکانى عبید الله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج 1، ص 249، ح 244، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى، تهران، چاپ اول، (1411